... "προλετάριοι" αρχιτέκτονες όλου του κόσμου διαλυθείτε στη αναζήτηση της χαμένης αρχιτεκτονικής.. Άρης Κωνσταντινίδης, 1990

Τρίτη 11 Μαρτίου 2008

Παύλου Μελά 1





Από τη σκοπιά της βορειοανατολικής γωνίας κοιτώντας βόρεια, ανατολικά, νότια, δυτικά.

13 σχόλια:

delta-kapa είπε...

Πολύ ενδιαφέρουσες οι λήψεις. Δείχνουν εικόνες που δεν είχαμε την ευκαιρία να δούμε στο παρελθόν. Θυμίζουν βέβαια τελειώματα της τυπικής ελληνικής πόλης, αλλά το καταπληκτικό είναι εδώ ότι είναι μέσα στο «συμβάν». Αυτές οι θέες μπορούν ίσως να λειτουργήσουν και σαν διαδικασίες αυτοεπισκόπησης της πόλης. (Εννοώ αν σωθεί ή ίσως αν αναδειχθεί αυτή η δυνατότητα από την πορεία που θα πάρουν τα πράγματα στο πρώην στρατόπεδο).

έφη είπε...

Πώς μπορώ να σβήνω σχόλια σαν το από πάνω;

Θα βγάλω και γω σιγά κάποιες από τις χθεσινές φωτογραφίες, να δούμε λίγο τι έχουμε, μη λέμε πάλι ότι δε ξέραμε. Μόνο με συμμετοχή ανθρώπων που ενδιαφέρονται πραγματικά θα σωθεί, ντου από παντού σε όλα τα στρατόπεδα. Να δούμε τώρα τους Θεσσαλονικείς.

cirut είπε...

Καλείται ο σύλλογος εργολάβων να επιληφθεί του θέματος. Πού το είδατε εσείς το μπαΐρι μες την πόλη; Γρήγορα μπουλντόζες, αχλάδες, αντλίες να προλάβουμε. Ηλίθιοι, σας ξέφυγε ο Λευκός Πύργος, η παραλία (μερικώς) και ο Θερμαϊκός!!!

έφη είπε...

Πάντως άμα δε πιστεύουμε ότι κάτι μπορεί να γίνει, μετά πώς να γίνει; Και να σου πω και κάτι; Αυτό που θέλουμε υπάρχει ήδη. Είναι έτοιμο, και απλά δε πρέπει να το χαλάσουμε.

cirut είπε...

Αυτό είναι το πρόβλημα με τον καπιταλισμό. Νομίζει ότι πάντα πρέπει να "κάνει" κάτι. Δεν υπάρχουν "ελεύθερος χώρος", παρθένα δάση, φυσική ακτή. Άρρωστη, παθογενής δραστηριομανία μετασχηματισμού της φύσης. Και με το αζημίωτο του κέρδους μάλιστα. Νομίζω ότι εμείς εδώ συμφωνούμε στην έννοια ενός άλλου "δημόσιου κέρδους" και της φύσης σαν κοινού πλούτου.

delta-kapa είπε...

Αυτό που αναφέρει ο cirut δεν είναι χαρακτηριστικό του καπιταλισμού. Και πριν τον καπιταλισμό υπήρχε. Αλλιώς δεν θα υπήρχε για παράδειγμα η ίδια η πόλη της Θεσσαλονίκης ...
Η ανθρώπινη επέκταση μπορεί να διακριθεί κι από το αισθητικό κριτήριο κάτω από το οποίο λαμβάνει χώρα. Αισθητικό κριτήριο δεν σημαίνει καθρεφτάκια και μεταξωτές κορδέλες σε διακοσμητικό ρόλο πολυτελείας. Σημαίνει για παράδειγμα πώς συνηθίζω να περπατάω κάθε μέρα στη πόλη μου.
Ας αφήσουμε τον καπιταλισμό κι ας ασχοληθούμε με τους Θεσσαλονικείς (λέω κι εγώ)
Με τη φύση σαν κοινό πλούτο συμφωνούμε βέβαια, μόνο που τα χαλάσαμε managment του πλούτου αυτού.

cirut είπε...

Φίλε d/k, άλλο η ιστορική πορεία της "ανάγκης" κι άλλο η πορεία της "επινόησης ανάγκης". Η Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκε όχι για να γεμίσει το προϋφιστάμενο μπαΐρι αλλά για λόγους ασφάλειας και επιβίωσης, όπως όλες οι πόλεις. Το να κατασκευαστεί ο 1258ος θερινός οικισμός στη Χαλκιδική, είναι θέμα καταχρηστικής χρηστικότητας, δηλ. "χτίσε αφού είναι άδειο". Ή χειρότερα κόψε και τα δέντρα.

Μίλησα για καπιτ επειδή είναι η κύρια θεωρία, που "η απραξία τον αρρωσταίνει", το κεφάλαιο όταν λιμνάζει χάνει 3-10% λεν οι αστοί οικονομολόγοι. Όσο για τον σοσιαλισμό, μάσησε επίσης χοντρά το παραμύθι της αλόγιστης "ανάπτυξης" και μάλιστα με οικτρούς περιβαλλ όρους. Σαφώς τα πήγε καλύτερα όμως στον ορισμό των αναγκών. Για μένα, με σημερινούς οικολογικούς όρους, "κόβονται" στο μάθημα και οι δύο. Ο πρώτος με 0-1, ο δεύτερος με 3 (άριστα το 10).

Για την αισθητική συμφωνώ, είναι η ποιοτική αδελφή της πραγματικής ανάγκης. Που πρέπει να ορίσουμε.

delta-kapa είπε...

Εγώ πάλι πιστεύω ότι η απόσταση μεταξύ «ανάγκης» και «επινόησης ανάγκης» είναι τόσο μικρή που στο τέλος ταυτίζονται και μάλιστα αυτό συμβαίνει ακριβώς στη γραμμή που ορίζει το αισθητικό κριτήριο (αυτό που λέμε και πολιτισμό). Για να γίνω κατανοητός θα πρέπει να πω περισσότερα αλλά ας αναφέρω μόνο μερικά παραδείγματα που ευθυγραμμίζουν τις διάφορες ανάγκες:

Για το αν χρειάζεται,
- να γίνει οικισμός στα μπαΐρια του Θερμαϊκού (κατά το τέλος του 4ου αιώνα πριν το μηδέν)
- να περιτοιχιστεί με οχυρωματικά έργα
- να γίνει ύδρευση και αποχέτευση
- να χτιστούν ανάκτορα, ναοί κι εκκλησιές ανά τους αιώνες
- να υπερασπιστεί η πόλη από επιθετικούς εισβολείς (από τους εκάστοτε κατέχοντες ενοείται)
- να σταθμεύσει στρατός κοντά στην πόλη και να οργανωθούν στρατόπεδα
- να οδοστρωθούν δρόμοι και να γίνουν πεζοδρόμια, πεζόδρομοι, πλατείες, αγορές...
- να γίνει τραμ, λεωφορειογραμμές, υπόγειος σιδηρόδρομος, υποθαλάσσια αυτοκινητιστική σύνδεση, ποδηλατοδρόμοι
- να κοπούν ή να φυτευτούν τα πλατάνια και τ΄ άλλα δέντρα που φύτρωναν στις όχθες του Δενδροπόταμου
- να χτίζονται πολυκατοικίες με μπαλκόνια για τις γλάστρες με τις μολόχες ή τους τενεκέδες (τύρου τελεμέ) με τις λεμονιές
- να γίνει ένα μικρό αστικό πάρκο το πρώην στρατόπεδο που κληρονομήθηκε από τους τούρκους και μετονομάστηκε προς τιμήν του λεγόμενου «μακεδονομάχου» Παύλου Μελά,

για το αν χρειάζονται λοιπόν όλ’ αυτά κι άλλα πολλά, κριτήριο παραμένει το αισθητικό κι όχι κάποια καπιταλιστική πιεστική πρακτική. Κι αλλού, σε άλλες φτωχές και ταλαιπωρημένες χώρες θεριεύει ανερχόμενος προ-καπιταλισμός και μάλιστα καλπάζων (ας κοιτάξουμε την Ιρλανδία).

Δεν εννοώ ότι στα οχυρωματικά έργα της Θεσσαλονίκης το αισθητικό κριτήριο ήταν καθοριστικό στοιχείο για την παιχνιδιάρικη τουβλοδομή (αυτό είναι μεταξωτές κορδέλες σε διακοσμητικό ρόλο) αλλά όπως ανέφερα την επιθυμία (την ανάγκη) να καθοριστεί το «πώς συνηθίζω να περπατάω κάθε μέρα στη πόλη μου»: βυζαντινός άρχοντας με μεταξωτά γαλάζια ενδύματα, Λατίνος ανάδοχός καινούριων οχυρωματικών έργων για το λιμάνι και τη παραλία, Οθωμανός σεμνός υποτελής της μεγάλης Πύλης, μετανάστης εκλατινισμένος εβραίος έμπορας από την Ισπανία, πρόσφυγας από την Μικρά Ασία βουτηγμένος στις λάσπες, ή σφαγμένος και προγραμμένος με τα κουρέλια μου αιμόφυρτα στη μέση του δρόμου, επειδή δεν πρόλαβα να κρυφτώ από τον εχθρό ή επειδή δεν αλαξοπίστησα; (Είδες ανάγκη η τελευταία;)

Εδώ που ζω εγώ οι άνθρωποι αγνοούν την ανάγκη να έχουν πάντα ελαιόλαδο στο σπίτι και μαγειρεύουν χωρίς να αισθάνονται την έλλειψή του. Ούτε έμαθαν να τρώνε φρούτα με τον αυτονόητο καθημερινό τρόπο που συνηθίζει ο κόσμος στην Ελλάδα. Με την βοήθεια όμως του εμπορίου (και της «καπιταλιστικής» πρακτικής, της ιατρικής και της τεχνολογίας μεταφορών) σταδιακά μειώνονται κι εδώ οι καρδιοπάθειες.

Η κατασκευή ενός ακόμη θερινού οικισμού στην Χαλκιδική έχει καμιά σχέση με το πρόβλημα της υπογεννητικότητας; Η κατασκευή ενός ακόμη θερινού οικισμού στην Χαλκιδική έχει καμιά σχέση με το πρόβλημα του υπερπληθυσμού; Το πρόβλημα της υπογεννητικότητας τι σχέση έχει με το πρόβλημα του υπερπληθυσμού;

Είναι μεγάλη και κεντρική η μάχη για τον ορισμό των αναγκών και αξίζει να προσέχουμε τους βαθιές μηχανισμούς. Ούτε η εξήγηση με τα κακά του καπιταλισμού ούτε οι σοσιαλιστικές θεωρίες μας βοηθάνε να διατηρούμε την προσωπική εγρήγορση που ακουμπάει το αίσθημα αντίληψης του αυτοσεβασμού και υπνωτίζεται από την πνευματική τεμπελιά.
Μερικά προβλήματα απλώς δεν υπάρχουν, άλλα είναι απλώς άλυτα και δεν είναι απίθανο πολλά να μην έχουν απλώς λύση.

cirut είπε...

Σαφώς υπάρχει συνεχής εξέλιξη ή δημιουργία νέων "σωστών" αναγκών. Έλα όμως να με πείσεις ότι ο εφοπλιστής Κυριακού π.χ νοιάστηκε για τη δικιά μου ψυχαγωγία και ενημέρωση, και πλασάρει τα σκουπίδια της αισθητικής του στον αέρα, που δυστυχώς αλλοιώνουν μια κοινωνία ολόκληρη.
Όταν οι ανάγκες σου "επιβάλλονται" ή υποβάλλονται μιλάμε για αλλοτροίωση.

Η αισθητική είναι ποιοτική ανάγκη, όταν καλυφθούν τα της επιβίωσης. Το αισθητικό κριτήριο, χωρίς αρμονία με τις ανάγκες καταντάει σούργελο, σαν να γίνονται λαμπρά εγκαίνια έκθεσης στο Γκουγκενχάιμ, την ώρα εκτέλεσης 300 νοματαίων πχ στο Γκουαντάναμο ή να σφάζονται Βάσκοι και μη και το Gghm Bilbao να ρίχνει πυροτεχνήματα.

Παρασπονδώντας από τα παραπάνω, όταν έχω τις μαύρες μου και θεωρώ ότι τίποτα δεν αλλάζει ό,τι κι αν κάνουμε, και γω καταφεύγω σε παρήγορες δοξασίες για την τέχνη κλπ Κι αυτό μια χαρά αλλοτροίωση είναι....

έφη είπε...

Τις φωτογραφίες τις τράβηξα καθαρή Δευτέρα, είχε "οργανώσει" ο δήμος Σταυρούπολης εκδήλωση στο στρατόπεδο. Έστησαν στην νοτιοδυτική γωνία μπροστά σε μια μικρή εκκλησία που έχει εκεί, μία εξέδρα και κάποιοι μουσικοί παίξαν κάτι ανάμεσα σε λαϊκά και σκυλάδικα, κάποιοι κυρίως ηλικιωμένοι χόρεψαν λίγο, και κάποιοι νεώτεροι με παιδιά κάτσαν λίγο πιο πίσω σε μια μεγάλη αλάνα να πετάξουν χαρταετό, ανάμεσα στα μπάζα που έχουν αποθέσει οι εργολάβοι της οδού Λαγκαδά με την ανοχή του στρατού, των δήμων και φυσικά του κόσμου (αυτό μεταφράζεται κατά τη γνώμη μου σε φράγκα). Μέσα στα μπάζα κάτσαν και δεν είπαν τίποτα.
Και μεις αμήχανοι λίγο μπήκαμε πιο μέσα, στη ζούλα πάλι.
Τα κτίρια στον κόσμο τους. Τα σαλιγκάρια αλλού. Σ΄ενα τοίχο στον σταύλο ο οποίος πρέπει να λειτουργούσε σα φυλακή, είναι χαραγμένα τα σταυρουδάκια, "άδεικα" γράφει το παιδί, 110 ή 120 μέρες; τέσσερεις μήνες άδικα, το μεσαίο σταυρουδάκι είναι το πιο ήρεμο. Τέχνη έκανε; Ζόρι τραβούσε.
Ας βρει ο καθένας τις ανάγκες του και ας προσπαθήσει να τις καλύψει.

delta-kapa είπε...

Ξέρουμε πολύ καλά ότι ο φυλακισμένος δεν είχε απαραίτητα στο μυαλό του τέχνες και γράμματα. Ζούσε την αδικία που του έγινε. Τέχνη τό ‘κανες εσύ που το φωτογράφισες. Η στιγμή που ανακάλυψες το μήνυμά του στον τοίχο είχε τίποτα από αίσθηση σύνδεσης με κάτι άλλο, που δεν υπάρχει;

«Ας βρει ο καθένας τις ανάγκες του και ας προσπαθήσει να τις καλύψει».

Ξέρουμε, ελπίζω, ότι δεν τελειώνει έτσι η συζήτηση, έτσι αρχίζει ίσως. Καλά είναι να καλύψει ο καθένας τις ανάγκες του να δούμε που θα συναντηθούμε. Κι αν δεν συναλλαγούμε όταν θα συναντηθούμε θα κρατάμε μαχαίρια ή απλώς θα προλάβει κάποιος άλλος να αφήσει επ΄ αόριστο τα μπάζα του στην αυλή σου.

Οι ανάγκες είναι πάντα αυθαίρετες (προσπάθησα να πω). Ακόμη και η ανάγκη της επιβίωσης. Οι μόνες πραγματικά, πραγματικές, προγραμματισμένες ανάγκες είναι αυτή του θανάτου κι αυτή του έρωτα. Μήπως όμως κι αυτές δεν είναι αυθαίρετες; Οι ανάγκες σταματούν να θεωρούνται αυθαίρετες όταν κατοχυρώνονται δια συμβολαίου (πολιτιστικού, κοινωνικού, νομοθετικού, ή από τον συμβολαιογράφο... ή δια της βίας). Να θυμίσω κι έναν άλλο αγαπητό όρο στην προσπάθεια να ξαναορίσουμε τις έννοιες στις λέξεις: «ήθη και έθιμα». Όχι τα λεγόμενα πατροπαράδοτα, αλλά τα ζωντανά, τα σημερινά. Τα «ήθη και έθιμα» των ελληνικών που μιλάμε, της τηλεόρασης που βλέπουμε, των τηλεφωνημάτων που κάνουμε... Αλλά μια τέτοια ομφαλοσκόπηση η κοινωνία δεν την θέλει, προτιμάει να υποκρίνεται την καταγωγή της και ν’ απορεί καμιά φορά που οι «απαντήσεις» δεν δίνουν λύσεις. Το αποτέλεσμα είναι «άδικες» απώλειες.

Μάλλιασε η γλώσσα μου. Να με συμπαθάτε. Ίσως είναι καιρός να το βουλώσω κι εγώ. Τώρα που μπαίνει η άνοιξη.

Ανώνυμος είπε...

Το στρατόπεδο του Παύλου Μελά δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μεγάλο οικόπεδο. Μια ακαταστασία στο γύρω κτισμένο περιβάλλον, μια ασυνέχεια, μια μη "φυσική" κατάσταση. Σκοτεινό και απειλητικό, με το βάρος μιας ενοχλητικής ιστορίας που δεν αφήνει περιθώρια, στέκει και περιμένει το τσιμέντο που θα το "αναστήσει". Θα το γεμήσει ζωή, φώτα, δρόμους, πολιτισμό, χρησιμότητα και ελπίδες για μια πιο βέβαιη ζωή. Το ποιός θα το χτίσει είναι ένα ζήτημα. Πάντως το σύμπλεγμα, πολιτικών, εργολάβων, μηχανικών κλπ θα είναι μέσα. Φυσικά για λογαριασμό των πολλών. Πάντοτε ήταν έτσι, πάντα θα είναι έτσι.

έφη είπε...

Να κλαίω από τώρα;
Το στρατόπεδο είναι γεμάτο σαλιγκάρια, το πρωί όλα είναι μούσκεμα από την υγρασία. Ο ήλιος και το φεγγάρι βγαίνουν χαμηλά από το ίδιο σημείο πίσω από τους λόφους της Πολίχνης.
Πάλι τσιμέντο άσφαλτο και φώτα; Αυτό είναι κόμπλεξ, δεν είναι αστικός σχεδιασμός.